سوالات فارسی

آزمون نیمسال ادبیات  سال اول راهنمایی                           

1-  معنی عبارات و اشعار زیر را به فارسی روان بنویسید.

الف) ای هست کن اساس هستی             کوته ز درت دراز دستی ( 75/0 )

ب) گفت : بلبلان را شنیدم که به نالش در آمده بودند از درخت اندیشه کردم که مروت نباشد همه در تسبیح و من به غفلت خفته . ( 1)

ج) در تنهایی سیمایی محزون و متفکر داشت و قوتِ غالبش نان جوین بود. ( 75/0 )

د) اگر نیک خواهی به هر دو سرای           به نزد نبی و وصی گیر جای (75/0 )

ه) در ظلام شب خروش بام ها             لرزه می افکند بر اندامها (75/0 )

و) این عالم اجسام خانه ی خداست و تو از عجایب این غافل که خانه بس بزرگ است و چشم تو بس مختصر            و در وی نمی گنجد. (1)

ز) بالاخره مهتر اظهار کرد که چرخ این دلیجان هم مغشوش است . ( 5/0 )

ح) نیاکانت را ورزش آن مایه داد           که شهنامه زایشان به تابندگی است ( 5/0 )

2- واژگانی که زیر آن ها خط کشیده شده را معنی کنید . ( 3 )

الف) قوی ومردانه آن باشد که با خشم خویش بر آید . (         )

ب) به ورزش گرای و سرافراز باش. (         )

ج) بیاموزدت راه و رسم بهی . (         )

د) این دوستی مشترک رشکی میانشان بر نمی انگیزد . (            )

ه) رانندگی با سرعت مناسب احتمال بروز حوادث ناگوار را کاهش می دهد . (            )

و) در نیمروز امواج دریا تلألوی خیره کنند ه ای دارد . (           )

ز) بیابانی با تپه ماهورها روی زمین گسترده شده است . (            )

ح) قله ی کوه شد یکسر ابلق . (            )

ط) زمین گل های رنگارنگ را به چشم مشتاقانِ طبیعت عرضه می کند . (         )

ی) بر مال و جاه خویش نیفزاید . (         )

س) مزدوران تصور می کردند کار را تمام کرده اند . (           )

م ) با متجاوزین به حریم قانون مدارا نداشت . (           )

3 – جاهای خالی را با کلمات هم خانواده ی مناسب پر کنید . ( 1)  

4- برای هر یک از کلمات زیر در جاهای خالی کلمه متضاد بنویسید . ( 1)

5- مفرد کلماتی را که روی دست و پای من نوشته شده را بنویس .( 1)  

6- یکی از نویسندگان بزرگ گفته است که از دو چیز نمی تواند پیوند بگسلد : دوستی و کتاب – حالا تو یک بیت شعر مناسب مفهوم این جمله بنویس . ( 5/0 )

7- مفهوم ضرب المثل زیر کدام یک از ابیات شعر فردوسی را به یاد شما می آورد ؟ ( 25/0 )

تو نیکی می کن و در دجله انداز            که ایزد در بیابانت دهد باز

8- با توجه به کلمات رأفت – سلام – وصله و تجمل سه ویژگی حضرت محمد (ص) را به انتخاب خود              بنویسید . (75/0 )

9- به ابیات زیر توجه کنید :

آراسته کن عروس وارم         بسپار به خاک پرده دارم

آواره ی من چو گردد آگاه          کآواره شدم من از وطن گاه

دانم که ز راه سوگواری        آید به سلام این عماری

بنویسید در این ابیات لیلی با چه کسی سخن می گوید ؟

حال شما ادامه ی داستان را به نثر و به صورت مختصر بنویسید . (1 )

10-شعر زیر را بخوانید :

نقاش بهار آمد

           شادابی و شور آورد

                        در خاک دل افسرده

                                     امید و سرور آورد

حال بنویسید کدام آرایه ی ادبی را می توان در آن دید ؟ توضیح دهید . ( 5/0 )

11- کنایه های زیر را معنی کنید . ( 1 )

الف) لرزه بر اندام افکندن

ب) آچار فرانسه ی مدرسه است .

12- جاهای خالی را با کلمات مناسبی که در پایین آمده است پر کنید . ( 1 )

باد پاییز از میانه ی دشت

می دودگاه تندوگاه ......

به درباغ می رسدخسته

می کند با زبان سرد .....

باغ افتاده است خواب آلود

داغ از آفتاب ....................

نفسش ازغباروگرما تنگ

تشنه ی یک نسیم و یک ...........

(تابستان – آرام – سلام – باران )

13- شعر زیر از محمود کیانوش است آن را بخوانید .

غنچه های آرزو

در گلستان امید

سرخ گونه یاسیاه

زرد گونه یا سفید

قلب امروز جهان

زنده ازمهرشماست

چشم فردای جهان

روشن ازچهرشماست

حالا شما تصور می کنید که این شعردرباره ی چه کسانی سروده شده است ؟

شکل گرافیکی شعر را بکشید و نام قالب آن را نیز بنویسید .(1)

14- تعداد جمله را در شعر زیر مشخص کنید . ( 25/0 )

مورهای مهربان بر خلاف عابران هیچ وقت

بی سلام و گفت و گو رد نمی شوند از کنار هم

صبحتان بخیر باد ، مورهای مهربان،  مورهای نازنین ،

15- شعر زیر را بخوانید :

خدایا ،خدایا، تو خوبی تو خوبی

خدایا جهان را تو خوب آفریدی

بدی نیست در نَفسِ هستی خدایا

زمین و زمان را تو خوب آفریدی

- در جمله ی آخر نهاد کدام است ؟

زمان فعل آفریدی چیست ؟(                  ) از چه مصدری است ؟(                     )  اسم مصدر و صفت فاعلی آن را به ترتیب در جای خالی بنویسید . (                 ) - (                 ) . ( 25/1)

16- درشعر زیر جای خالی را با نام یکی از آثار غزالی پر کن .( 25/0 )

بیاموزمت ...............................................               ز هم صحبت بد جدایی جدایی

17- محتوای اشعار بهار بیشتر چه مسائلی است ؟ ( 25/0 )

آزمون نیمسال ادبیات  سال دوم راهنمایی                         

1-  ابیات و عبارات زیر را به فارسی روان بنویسید .

الف) پیغامبران خلق را به یزدان راه نمودند و طریق مبطلان بر نوشتند و بساط حق بگستردند . ( 1)

ب) بیا تا بر آریم دستی ز دل             که نتوان بر آورد دستی ز گل (5/0)

ج) فجر تا سینه ی آفاق شکافت            چشم بیدار علی خفته نیافت  ( 5/0)

د) از سیم به سر یکی کله خود            ز آهن به میان یکی کمر بند ( 75/0 )

ه) درفشش سیاه است و خفتان سیاه         از آهنش ساعد از آهن کلاه ( 75/0 )

و) ز سنگ سپهدار و چنگ سوار             نیامد دوال کمر پایدار (1)

2-  مصراع اول بیت زیر کنایه از چیست ؟ ( 5/0 )

چو تنگ اندر آورد با او زمین             فرو کرد گرز گران را به زین

3- در بیت ((ازاو خویشتن را نگه دار سخت   که مردی دلیراست و پیروز بخت)) منظور از  او  کیست؟ (5/0)

4- شاعر در دو بیت زیر مردانگی رادر چه می داند ؟ دو مورد را بنویسید . ( 5/0)

گر بر سر نفس خود امیری مردی             ور بردگری خرده نگیری مردی

مردی نبود فتاده را پای زدن             گردست فتاده ای بگیری مردی

5- معنی واژگان مشخص شده را بنویسید ( 3 )

الف) از غایت تعجب و غضب به پیرزن دشنام داد (         )

ب) جدا کردش از پشت زین خدنگ (          )

ج) با همان افتادگی همیشگی جلو رفت (           )

د) میان دار جلوی تخته شنا ایستاد . (             )

ه) کم کم کاغذهای فرنگی رجحان یافت وساختن کاغذدر ایران منسوخ شد. (          )، (         )

و) تا درد و ورم فرو نشیند کافور بر آن ضماد کردند . (         ) ، (             )

ز) فریدون ضحاک را از مسند قدرت به زیر کشید . (           )

ح) آنها با چشمان خود در باغ پر ستاره ی آسمان تفرج می کنند . (          )

ط) نهج البلاغه در فصاحت بی نظیر است . (            )

ی) جانداران گوناگون در کنار من مأوا می جویند . (             )

6- برای هر یک از کلمات زیر دو هم خانواده بنویسید .( 2)

غیاب (           -           ) –   می کوشد (             -           )

 تضمین (          -           )  -  آلایش   (             -           )

7-مفرد هر یک از کلمات زیر را بنویسید .(1 )

سجایا =      اصحاب =      ابنیه =          اشراف =

8- متضاد هر یک از کلمات زیر را بنویسید . ( 1 )

خجسته =      فراز =           بعید =           بیم =

9- نام نویسندگان کتاب های زیر را بنویسید . (5/0 )

زمین انسان ها =                 سبک شناسی =

10- تصویر روبرو متعلق به کیست ؟ (75/0)

 نام اصلی او چیست ؟

 تخلص خود را چگونه انتخاب کرد ؟  

11- اقدام بزرگ علمی خیام  شاعر بزرگ قرن پنجم چیست ؟ ( 25/0)

12- جدول زیر را کامل کنید . (5/1)

ماضی بعید دوم شخص مفرد از مصدر زیستن

فعل را به ماضی نقلی سوم شخص جمع برگردان

مصدر فعل داشتم می دیدم

ماضی التزامی دوم شخص جمع از مصدر قبلی

پایان

فعل را با حفظ شخص به زمانی تغییر بده که در گذشته  تکرار می شده است .

شخص فعل قبل را به گونه ای تغییر بده که  شناسه نداشته باشد

13- تعداد جمله را در بیت زیر مشخص کنید . ( 25/0 )

برو ای زاهدِ خود بین که ز چشم من و تو             رازِ این پرده نهان است و نهان خواهد شد

14- شعر زیر را بخوانید و به پرسش ها پاسخ دهید .( 5/1)

در دل من چیزی است مثل یک بیشه ی نور مثل خوابِ دم صبح

و چنان بی تابم که دلم می خواهد

بدوم تا ته دشت بروم تا سرِ کوه

دورها آوایی است که مرا می خواند .        سهراب

الف) نقش کلمات آوا ......................... نور .......................... بی تاب ....................... را بنویسید .

ب) از فعل می خواهد اسم مصدر ................................ و از فعل می خواند حاصل مصدر .................. بنویسید .

ج) نهاد در جمله ی آخر چیست ؟

15- کدام فعل در صورت صرف کردن شناسه ندارد ؟ ( 25/0 )

الف- می پنداری        ب- بشناسیم            ج- گفته بودم              د- بیاراید

16- در هر یک از ابیات زیر یک آرایه ی ادبی غیر تکراری مشخص کنید و توضیح دهید .( 1 )

ظالم بمرد و قاعده ی زشت از او بماند            عادل برفت و نامِ نکو یادگارکرد

تهمتن اگر دست بردی به سنگ                بکندی سیه سنگ را روز جنگ

17- درابیات فارسی رود مظهرِ (           ) و آسمان مظهرِ (       ) است . (5/0 )

-       حفظ شعر (5/0 )

می دانید که موضوع قصیده ی دماوند ملک الشعرای بهار سیاسی اجتماعی است شما دو بیت این قصیده را که نمایانگر اعتراض شاعر به ظلم و جور زمانه و اوضاع روزگار است بنویسید .

آزمون نیمسال ادبیات  سال سوم راهنمایی            

الف) ابیات و عبارات زیر را به فارسی روان و امروزی معنی کنید .

1-نوروز ماه فاخته و عندلیب را                   در بوستان نواگر و بر بط زن آورد ( 1)

2- خوش است زیر مغیلان به راه بادیه خفت              شب رحیل ولی ترک جان بباید گفت (1 )

3- تا چند منزوی در کنجِ خلوتی                    در بسته تا به کی در محبس تنی ( 1)

4- حافظ از بهر توآمد سوی اقلیم وجود                  قدمی نه به وداعش که روان خواهد شد ( 1)

 5- خانه ی خویش مسدس کند که اگر چهار سو کند گوشه های خانه ضایع ماند و اگر گرد کند چون مدورات به هم باز نهی بیرون فرجت ها ضایع باشد . ( 1)

6- بخشندگی و سابقه ی لطف و رحمتش                  ما را به حسن عاقبت امید وار کرد ( 5/0)

7- اصفهان شهری است برهامون نهاده هر جا که ده گز چاه فرو برند آبی سرد خوش بیرون آید .( 5/0)

ب) واژه هایی که زیر آن خط کشیده شده است معنی کنید . ( 3 )

1- هر باغبان که گل به سوی برزن آورد (           )

2- شهر اصفهان در طی تاریخ پرفراز و نشیب دستخوشِ حوادث گوناگون شده است . (          )

3- تألیف کتابهای مشتمل بر مباحث و علوم سابقه ی نسبتاً مفصلی دارد .(          )

4- آتش بازی مهیبی بر فراز کوه ها آغاز می شود (           )

5 و 6- آن چه میان آسمان و زمین است چون میغ و قوس قزح (         )و(          )

7- مهندسان به کار ساختن استحکامات می پردازند (            )

8- طاعت و فرمان حق بر، شفقتی بر خلق کن (            )

9- همه ی توطئه ها و خباثت ها درمقابل عزت ملت ها هیچ است . (            )

10- این همه ، میراث گران بهای اوست (               )

11- دانه نکِشت ابله و دُخل انتظار کرد (                )

12- درهر فصل بنا به اقتضای همان فصل هوایی خوش دارد (               )

ج) تمرین

1- برای هر یک از کلمات زیر یک هم خانواده بنویسید ( 1)

ختم (                 ) – محبوب (                )

گستردن (          ) – می غرد (                   )

2- متضاد هر یک از کلمات زیر را بنویسید . (1 نمره)

سفله (                )  –  تسلیت (                  )

صادق (                ) -  ذکاوت (                   )

3- مفرد هر یک از کلمات زیر را بنویسید . (1 نمره)

اعصار (               )  - مآخذ (               )

 انجم (                ) - معابر (               )

د ) درک مطلب

1- مفهوم کلی بیت زیر چیست شما نیز یک بیتِ مناسب این بیت سعدی از شعر تا سراپرده ی گل بنویسید . ( 75/0)

خوش است عمر دریغا که جاودانی نیست            پس اعتماد بر این پنج روزِ فانی نیست

( ............................................................              ............................................................. )

2- با توجه به جمله ی زیر خواجه عبدالله انصاری کدام صفت را برای خدا قایل شده است و از خدا چه                  تقاضایی دارد ؟ ( 5/0 )

الهی آفریدی رایگان و روزی دادی رایگان بیامرز رایگان که تو خدایی نه بازرگان .

3- یک بیت از شعر ( در ستایش خدا ) را که از جهت مفهوم با بیت زیر مناسبت دارد بنویسید .( 5/0 )

الوان نعمتی که نشاید سپاس گفت      اسبابِ راحتی که نشاید شمار کرد .

ه) تاریخ ادبیات

1- تفاوت اساسی دانش نامه ها با لغت نامه ها در چیست ؟ ( 5/0)

2- کتابی است به فارسی شامل همه بخش های طب قدیم که در قرن پنجم هجری تألیف شده است                           نام آن چیست ؟ (          ) (25/0 )

3- در تشخیص قالب های شعری به چه نکته هایی باید توجه کرد ؟ ( دومورد ) (5/0)

4- یک ویژگی غزلیات حافظ را بنویسید و یک مثنوی از این شاعر نام ببرید .( 5/0 )

و) دستور زبان و آرایه های ادبی

الف) شعر زیر را بخوانید و به سوالات زیر پاسخ دهید ( 75/1 )

شرفِ دست همین بس که نوشتن با اوست .

خوش ترین مایه ی دلبستگی من با اوست

در فرو بسته ترین دشواری

در گِرانبارترین نومیدی

بارها بر سر خود بانگ زدم

هیچت ارنیست مخور خون جگر

دست که هست

بیستون را یاد آر

دست هایت را بسپار به کار

کوه را چون پُرِ کاه از سر راهت بردار

                          فریدون مشیری

1- می دانید که اگر شاعر در میان شعر خود اشاره به داستان یا واقعه ای داشته باشد آرایه ی تلمیح در شعر خود به کار برده است در این شعر شاعر در قسمت پایانی به چه داستانی اشاره دارد ؟

2-  در شعر بالا ( مخور خون جگر ) کنایه از چیست؟

3-  به نظر شما شاعر برای دست چه مقامی را قایل شده است ؟

4-  در شعر بالا یک اسم خاص (            ) یک اسم عام (           )

یک کلمه مرکب (            ) یک کلمه مشتق (          )  بیابید .

ب) با توجه به شعر زیر به پرسش ها پاسخ دهید ( 75/2 )

پرستو باشم و از دام این خاک 

گشایم پُر به سوی بامِ افلاک

ز چشم انداز بی پایانِ گردون

درآویزم به دنیایی طربناک

*******        

پرستو باشم از بامی به بامی

صفای صبح را گویم سلامی

بهاران را بُرُم هر جا نویدی

جوانان را دهم هر سو پیامی

1-  شکل گرافیکی آرایش قافیه را در شعر بالا رسم کنید .

2- ( گشایم  ) چه زمانی است . (             )

صفت فاعلی (                  ) و فعل ماضی استمراری  (                )                     این فعل را بنویسید .

2- فرق واژه ی ( بهاران ) و ( جوانان )  را از جهت ساختمان بررسی کنید .

4- نقش واژه هایی که درشعر زیر آنها خط کشیده شده است بنویسید .

پرستو (              ) ، پر (                       )

 افلاک (               ) ، هر سو (          )

متن زیر را بخوانید ونقش دستوری واژگانی که زیر آن خط کشیده شده است بنویسید ؟

در زبان فارسی ضرب المثل هایی وجود دارد که در شرح این مثل ها داستانهای شیرین نقل می کنند مثلاً برای ضرب المثل « دسته گل به آب دادن » که در مواقعی که فتنه ی تازه ای به پا می شود به کار می رود حکایت زیر را نقل می کنند .

گویند مردی که بسیار بدیمن و شوم و بد قدم بود در دهکده ای مسکن داشت اومعمولاً در هر کاری که قدم می گذاشت ممکن نبود که آن کار منجر به خرابی نشود مثلاً اگر درمجلس عروسی وارد می شد آن را به مجلس سوگواری مبدل می کرد و اگر در یک جلسه مهمانی شرکت می کرد آن جلسه به جنگ و جدال تبدیل می شود یا اگر می خواست گره ای از کار کسی بگشاید کار او بیشتر گره می خورد روزی برادرش که کد خدای دهکده بود به دهکدی مجاور رفت تا دختر کدخدای آنجا را برای پسرخود نامزد کند . خانواده عروس به انجام این وصلت به شرطی موافقت کردند که از آغاز امر تا پایان عروسی عموی داماد اصلاَ مداخله نکند خا نوادیدامادشرط را پذیرفتندو به عموی داماد قضیه راگفتند او هم بدون اینکه از این مسئله دلگیر شود قبول کرد ودو روز قبل از عروسی به یکی از روستاهای مجاور رفت تا عروسی به پایان برسد اما در دل می نالید که چرا باید چنین شوم ونامیمون باشد که حتی در عروسی برادر زاده اش راهش ندهند . در همین موقع چشمش به بوته گلی افتاد که درباغچی روبرو ی او بود فکر  کرد که دسته گلی از آن درست کند و ان را روی نهری که از این دهکده به دهکده خودشان روان بود و اتفاقاً از داخل عمارت برادرش می گذشت بیفکند و به این ترتیب به عروس و داماد تبریک بگوید آب بعد از دو سه ساعت دسته گل را به خانه برادرش رساند اهالی خانه سرگرم انجام تشریفات عروسی بودند در این بین دو بچه کوچولو که یکی برادر کوچک داماد ودیگری خواهر کوچک عروس بود د ر کنار نهر سرگرم بازی بودند چشمشان به دسته گل افتاد دست دراز کردند  تا آن را بگیرند ولی بر اثرعجله و برخورد با یکدیگر در آب افتادند چون عمق نهر زیاد و جریان آ ب سریع بود بدون اینکه صدای آنها در میان همهمة مهمانان به گوش احدی برسد آب آنها را با خود برد و خفه ساخت ساعتی بعد دهقانی در خارج آبادی مشغول آبیاری بود جسد بیروح آنها را از روی آب گرفت و شناخت و تحویل پدر و مادر بدبخت آنها داد .

مجلس جشن عروسی به ماتمکده ای تبدیل شد ، بعدها خانواده های عروس و داماد دانستند با آن همه احتیاط باز هم نتیجه بدیمنی عمل آ ن مرد شوم بوده که به قصد انجام خدمتی دسته گلی به آب داده و محیط شادمانی آنها را به غم و درد مبدل نموده است .