نیستان ادب

نیستان ادب

وبلاگ آموزشی - ادبی - تفریحی - هنری
نیستان ادب

نیستان ادب

وبلاگ آموزشی - ادبی - تفریحی - هنری

ارایه ادبی- لفظی و معنوی۲

آرایه های ادبی

 

بدیع آرایه های لفظی، آرایه های معنوی

 درس 21

1) مراعات نظیر چیست ؟

آوردن واژه هایی از یک مجموعه است که با هم تناسب دارند .

 

 خود آزمایی

در شعرها و عبارت های زیر ، آرایه ی مراعات نظیر را بیابید و مشخص کنید که تناسب واژه ها از چه جهت است ؟

ابر و باد و مه و خورشید و فلک در کارند          تاتوانی به کف آری و به غفلت نخوری

مراعات نظیر و از نظر مکانی با هم تناسب دارند . / نان ، خوردن ، همراهی

(سعدی)

 

شعاع آفتابم من، اگر در خانه ها گردم      عقیق و زر و یاقوتم ، ولادت ز آب و طین دارم

                                            مراعات نظیر – از نظر جنس /       همراهی

(مولوی)

 

دردی است درد عشق که هیچش طبیب نیست         گر دردمند عشق بنالد ، غریب نیست

مراعات نظیر در همراهی واژه ها.

(سعدی)

 

حافظ از باد خزان در چمن دهر مرنج                 فکر معقول بفرما گل بی خار کجاست

همگی کلمات خط کشیده شده مراعات نظیر در همراهی واژه ها دارد .

(حافظ)

 

سر نیزه و نام من مرگ توست                        سرت را بباید زتن دست شست

مراعات نظیر و از نظر همراهی کلمات با هم تناسب دارند .

(فردوسی)

 

یکی گردیم در گفتار و در کردار و در رفتار

زبان و دست و پا یک کرده خدمتکار هم باشیم

مراعات نظیر از نظر نوع و همراهی .

(فیض)

بسی تیر و دی ماه و اردیبهشت              برآید که ما خاک باشیم و خشت         (سعدی)

مراعات نظیر از نظر زمان   خاک ، خشت ، مراعات نظیر از نظر جنس

 

 

 سر من مست جمالت ، دل من رام خیالت            گهر دیده نثار کف دریای تو دارد

مراعات نظیر از نظر همراهی          گهر ، کف دریا از نظر مکان با هم تناسب دارند

(مولوی)

 

 

1) آرایه ی "تملیح " را توضیح دهید ؟

اشاره ای است به بخشی از دانسته های تاریخی ، اساطیری ، و ..... و ارزش تملیح به میزان تداعی ای بستگی دارد که از آن حاصل می شود .

 

خود آزمایی

در بیت ها و عبارت های زیر ، آرایه ی تلمیح را مشخص کنید و دانسته ی مورد نظر را در دو سطر توضیح دهید ؟

شاه ترکان سخن مدعیان می شنود        شرحی از مظلمه ی خون سیاوشش  باد    (حافظ)

تملیح به داستان سیاوش و مرگ ناجوانمردانه ی او بوسیله ی افراسیاب شاه ترکستان است.

 

پدرم روضه ی رضوان به دو گندم بفروخت      من چرا ملک جهان را به جوی نفروشم ؟

اشاره به داستان حضرت آدم ابوالبشر و رانده شدن او از بهشت و فرود او به این دنیای فانی است .

(حافظ)

 

این مد ، که چون منیژه لب چاه می نشست                گریان به تازیانه ی افراسیاب رفت

اشاره به داستان عاشقانه ی " بیژن و منیژه " است که افراسیاب پدر منیژه ، بیژن را در چاهی زندانی می کند ولی منیژه هر شب پنهانی به بالای چاه می آید و برای او آب و خوراک می اندازد .

( فریدون مشیری)

 

ز حسرت لب شیرین هنوز می بینم                     که لاله می دمد از خون دیده ی فرهاد

کل بیت اشاره به داستان دل دادگی فرهاد به شیرین و موضوع پیشنهادی شیرین که کندن کوه بیستون است می باشد .

(حافظ)

 

چو گل گر خرده ای داری ، خدا را صرف عشرت کن

                                                       که قارون را غلط ها داد سودای زر اندوزی

اشاره به گنج قارون است که قارون راضی نشد مقداری از این ثروت را در راه دین خدا خرج کند و حضرت موسی (ع) او را نفرین کرد و به امر الهی قارون با همه گنجایش به قعر زمین فرو رفت .

(حافظ)

 

درویشی را دیدم سر بر آستان کعبه نهاده همی نالید که : یا غفور ، یا رحیم ، تو دانی که از ظلوم جهول چه آید .

اشاره به آیه ی قرآن ( سوره احزاب ، آیه ی 72) دارد که معنی آیه این است : " ما امانت را بر آسمانها و زمین و کوه ها عرضه کردیم پس از حمل آن خود داری کردند ولی انسان آن را به دوش کشید . بدرستی که او (انسان ) ستمگر و نادان بود ."

(سعدی)

       

 

 

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد