آرایه های ادبی بیان درس 11 1- استعاره مصرّحه را توضیح دهید؟ بیان «مشبهٌ به» و اراده تمامی ارکان تشبیه است و نامیدن این استعاره به مصرحه (آشکار) به سبب آن است که از طریق مشبهٌ به، به آسانی می توان به وجه شبه و مشبه دست یافت. خود آزمایی 1- در شعرهای زیر، استعاره های مصرحه را بیابید و بگویید که چگونه پدید آمده اند مشبه و مشبهٌ به وجه شبه را نیز بیابید؟ - شمس و قمرم آمد، سمع و بصرم آمد / وان سیم برم آمد، وان کانِ زرم آمد «مولوی» استعاره ها: شمس، قمر، سمع، بصر، سیم، کان زر، هستند و همچنین مشبهٌ به هم می باشند. مشبه همه آنها: شمس تبریزی / وجه شبه: نورانیت شمس تبریزی و یکسانی در وجود و ارزشمندی است. - در این بازار اگر سودی است با درویش خرسند است خدایا، منعم گردان به درویشی و خرسندی «حافظ» استعاره: بازار استعاره از دینا / مشبه: دنیا / مشبهٌ به: بازار وجه شبه: وجود کالا و کسب مال و فایده بردن از دینا و بازار است. - مرا در خانه سروی هست کاندر سایه قدّش فراغ از سرو بستانی و شمشاد چمن دارم «حافظ» استعاره ها: سرو استعاره از قد محبوب/ مشبه: محبوب یا معشوق / مشبهٌ به: سرو /وجه شبه: تناسب قد سرو است. - بخت آن نکند با من، کان شاخ صنوبر را / بنشینم و بنشانم، گل بر سرش افشانم استعاره ها: شاخ صنوبر استعاره از محبوب/ مشبه: محبوب/ مشبهٌ به: شاخ صنوبر/ وجه شبه: بلندی و راستی قد و قامت. - ای غنچه خندان، چرا خون در دل ما می کنی؟ خاری به خود می بندی و ما را ز سر وا می کنی «حافظ» استعاره ها: غنچه خندان، خار/ مشبه ها: معشوق، رقیب شهریار/ مشبهٌ به ها: غنچه شکفته و خار/ وجه شبهه ها: خوشرویی و زیبایی، بی ارزشی و گزندگی. - چو تنها ماند ماه سرو بالا فشاند از نرگسان لؤلوی لالا «نظامی» استعاره های بیت: ماه سرو بالا، نرگسان، لؤلوی لالا/ مشبهٌ به ها: ماه سرو بالا، نرگسان، لؤلوی لالا مشبه های بیت: شیرین معشوق خسرو، دو چشم شیرین، قطرات اشک/ وجه شبه ها: زیبایی و بلندی قد، چشم سیاهی وسط درخشش. 2- با واژه های زیر استعاره مصرحه بسازید؟ کاروان سرا: چند روزی که در این کاروان سرا اقامت داری به فکر توشه آخرت باش. ماه: آن ماه دو هفته در نقاب است / یا حوری دست در خصاب است «سعدی» 3- استعارات مصرحه زیر را به تشبیه تبدیل کنید و تمامی پایه های تشبیه را نام ببرید؟ - سعدی از زبان پیری که او را به شادمانی و عیش دعوت کرده است، می فرماید: مرا برف باریده بر پرّ زاغ نشاید چو بلبل تماشای باغ «سعدی» تشبیه: سفیدی مانند برف، موهای سیاه مرا در خود گرفته است و شادی و تفریح شایسته من نیست. مشبه ها: سفیدی،موی سیاه/ مشبهٌ به ها: برف، پر زاغ/ وجه شبه ها: سفیدی برف و سیاهی پرّ زاغ - باغ مرا چه حاجت سرو و صنوبر است شمشادِ خانه پرور من از که کمتر است (استعاره مصرحه) «حافظ» تشبیه: روی او ماه است اگر بر ماه مشک افشان شود. قد او سرو است اگر بر سرو لالستان بود. مشبه ها: روی، قد/ مشبهٌ به ها: ماه، سرو/ وجه شبه ها: زیبایی، بلندی - باز امشب ای ستاره تابان نیامدی باز ای سپیده شب هجران نیامد (استعاره مصرحه) (استعاره مصرحه) «شهریار» تشبیه: ای محبوب دوباره امشب مانند ستاره ای درخشان نزد من نیامدی و چون سپیده، شب تاریک فراق مرا روشن نکردی. /مشبه: محبوب و معشوق/ مشبهٌ به ها: ستاره تابان و سپیده شب هجران/ وجه شبه: روشنگری / ادات: مانند و چون - تا تو را جای شد ای سرو روان در دل من هیچکس می نپسندم که به جای تو بود (استعاره مصرحه) «سعدی» تشبیه: ای محبوب که چون سرو رونده هستی، هیچکس را نمی پسندم که جانشین تو شود. پایه ها: مشبه: محبوب/ مشبهٌ به: سرو روان/ ادات تشبیه: چون/ وجه شبه: تناسب اندام | 